Geçen yazımızda özel cüzdanımızdan borsaya nasıl bitcoin yatırılacağını anlatmıştık. Bu yazımızda ise geciken transferin nasıl hızlandırılacağını ya da iptal edileceğini ele alacağız.
Bu yazıda şu konulara değineceğiz:
- Transfer ücreti nedir ve neden ödenir
- Transfer nasıl hızlandırılır (RBF)
- Transfer nasıl iptal edilir
Transfer Ücreti
Bitcoin blokzincirinde ortalama her 10 dakikada bir blok oluşur ve bitcoin transferleri bu bloklara yazılır. Bir bloğa en fazla 20.000 transfer kaydedilebilir. Eğer bu sayıdan daha fazla kişi transfer yapmak istiyorsa, aralarından seçim yapılması gerekir.
Kimin transferinin sıradaki bloğa yazılacağı, belirlenen komisyon ücretine göre belirlenir. Transferler, komisyona göre en yüksekten en düşüğe doğru sıralanır ve blok kapasitesi dolana kadar sırayla sıradaki bloğa eklenir. Yer kalmayan düşük komisyonlu transferler ise daha sonraki bloklara bırakılır.
Ancak burada süreci etkileyen önemli bir ayrıntı vardır. Blok henüz tamamlanmadan, yani 10 dakikalık süre dolmadan önce sizinkinden daha yüksek komisyonlu yeni transfer istekleri başkaları tarafından oluşturulabilir.
Böyle bir durumda sıradaki bloğun kapasitesi dolduysa sizin transferiniz henüz tamamlanmamış bloktan çıkarılarak yeni gelen yüksek komisyonlu transfer bloğa eklenir. Sizin transferiniz ise ikinci sıradaki bloğa bırakılır. Madenciler bunu neden yapar? Çünkü her bloktan mümkün olan en yüksek geliri elde etmek isterler. Tahmin edebileceğiniz gibi, yüksek komisyonlu transferleri tercih etmek onlar için daha kazançlıdır.
Peki, transferiniz birinci bloğa eklenemez ise ikinci bloğa kesinlikle eklenir mi? Cevap: hayır. Çünkü ilk blok tamamlandıktan sonra ikinci blok sıradaki yeni blok olur yani ilk blok olur ve yukarıda açıklanan aynı süreç bu blokta da yeniden gerçekleşir. Yani her yeni blok oluşturulurken her zaman sizinkinden daha yüksek komisyonlu transferler varsa, sizin işleminiz tekrar tekrar ertelenebilir. Bu süreç, komisyonunuz yeterli seviyeye gelene kadar devam eder. Hatta, çok düşük komisyon belirlediyseniz, transferiniz hiç onaylanmayabilir. İşte bu noktada RBF işlemi ile bu soruna çözüm sağlayabiliriz.
Transferi Hızlandırma (RBF)
Komisyonu çok düşük belirlediyseniz ve transferiniz uzun süredir onaylanmadıysa, RBF (Replace-by-Fee) adı verilen yöntemle komisyonu artırarak transferi hızlandırabilirsiniz.
Örneğin: Electrum’da bir transfer oluşturup en düşük komisyonla gönderdiğinizi varsayalım. Transferi oluşturup ağda yayınladıktan sonra iki saat geçti ve transfer isteği hâlâ onaylanmadı. Bu durumda iki seçeneğiniz vardır: ya komisyonu artırmak ya da transferi iptal etmek.
Komisyonu artırmak için (Görsel-1):
- “Geçmiş” sekmesini açın ve onaylanmamış transfere sağ tıklayın.
- “İşlem ücretini artır” seçeneğine tıklayın.
Açılan pencerede (Görsel-2):
- “New fee/Fee target” bölümünden yeni komisyon miktarını belirleyin.
- “Method” kısmından şu seçeneklerden birini belirleyin:
- Decrease payment: Ek komisyon, göndereceğiniz miktardan düşülür.
- Increase payment: Ek komisyon, cüzdanınızda kalan bakiyenizden düşülür.
- Son olarak tamama tıklayın.
Not: RBF işleminde komisyon miktarında sadece artırma yapılabilir. Yeni belirleyeceğiniz komisyon önceki değerden daha yüksek olmalıdır.
Transferiniz, RBF işlemi sonrası hâlâ onaylanmazsa, bu adımları tekrar ederek RBF işlemini yineleyebilirsiniz. Ancak unutmayın, RBF işlemini her yaptığınızda komisyon da artacağı için çok sık yaparsanız komisyon ücretiniz çok fazla artabilir.
Transferi İptal Etme
Transfer isteği onaylanıp blokzincire yazılmadan önce iptal edilebilir. Ancak iptal işlemi için de komisyon ödemeniz gerekir. Transferi iptal ettiğinizde, önceki komisyon artık geçerli sayılmaz ve sadece iptal işlemi için belirlediğiniz yeni komisyon ödenir.
İptal işlemi için (Görsel-3):
- “Geçmiş” sekmesinden onaylanmamış transfere sağ tıklayın.
- “Cancel (double-spend)” seçeneğine tıklayın.
Açılan pencerede (Görsel-4):
- “New fee/Fee target” bölümünden yeni komisyon miktarını belirleyin.
- Son olarak tamama tıklayın.
Peki neden iptal işleminde de komisyon ödeniyor? Çünkü aslında iptal edilen transfer silinmez; bu transferin yerine komisyonu daha yüksek olan ve sıfır bitcoin gönderen boş bir transfer oluşturulur. Bu yöntemle aynı cüzdandan aynı anda iki farklı transfer isteği gönderilmiş olur. Böyle bir durumda madenciler iki transferden sadece birini seçebilirler. Yüksek komisyonlu transferi seçerek diğerini geçersiz sayarlar.
RBF ve İptal İşlemi Her Zaman Mümkün müdür?
Transferiniz blokzincire yazıldığı anda onay süreci başlar. İlk blok tamamlandığında kısmi, altı blok tamamlanınca tam onay alınır. Transfer, blokzincire yazılmışsa artık iptal edilemez.
Peki RBF hiç yapılmazsa ve düşük komisyon nedeniyle transfer sürekli ertelenirse ne olur? Transfer isteği ağda onaylanmayı bekleyen transferler havuzunda 2 hafta boyunca bekletilir. Bu süre içerisinde onaylanmazsa havuzdan silinir ve bitcoininiz cüzdanınıza iade edilir.
!!! Dikkat: RBF veya iptal özelliğini kullanabilmek için kullandığınız cüzdan uygulamasının bu özellikleri desteklemesi gerekir. Electrum’da bu özellikler mevcuttur. Başka cüzdanlar kullanmanız halinde, bu özelliklerin mevcut olup olmadığını transfer işlemi öncesinde kontrol etmeniz gerekir.
Son Söz
Bu yazımızda bitcoin transferiyle ilgili sık karşılaşılan iki soruna çözüm sunduk. Bir sonraki yazımızda cüzdan güvenliği konusuna değineceğiz.
Faydalı bir hayat dilerim.