Bitcoin cüzdanları, matematiksel algoritmalarla oluşturulur. Ancak bu yazıyı, bitcoin hakkında çok fazla bilgi sahibi olmayan ve yeni başlayanlar için hazırladığım için teknik detaylara girmeden basit bir şekilde anlatacağım.
Bu yazıda ele alacağımız konular:
- Bitcoin cüzdanı için hangi program kullanılmalı
- Bitcoin cüzdanı programı nasıl indirilir ve kurulur
- Program kurulduktan sonra bitcoin cüzdanı nasıl oluşturulur
- Bitcoin şifresi olan gizli kelimeler (seed) nedir
- Cüzdan güvenliği konusunda nelere dikkat edilmeli
Program Seçimi
Bitcoin cüzdanı oluşturmanın en kolay yolu, bu amaç için tasarlanmış bir program kullanmaktır. Yıllardır kullanılan ve en popüler programlardan biri olan Electrum, en iyi tercihtir. Bu programı resmi web sitesinden indirip bilgisayarınıza kurmanız gerekmektedir.
İndirme ve Kurulum
Electrum’u indirmek için https://electrum.org/#download adresinden işletim sisteminize uygun versiyonu indirin (Görsel-1). Ben Windows kullandığım için kurulumu bunun üzerinden anlatacağım, ancak diğer işletim sistemlerinde de kurulum benzerdir.
İndirme tamamlandığında, bilgisayarınıza “electrum-4.5.8-setup.exe” gibi bir dosya inmiş olacaktır. Yazılım güncellendikçe versiyon numarası değişebilir, bu yüzden dosya adındaki numara farklı olabilir. İndirilen dosyayı çalıştırarak kurulumu başlatın. Kurulum ekranı açıldığında, programın hangi klasöre yükleneceği sorulacaktır. Varsayılan ayarı değiştirmeden devam ederek kurulumu tamamlayın (Görsel-2 ve Görsel-3).
Not: Web sitesinden indirme yaparken adresin doğru olduğundan emin olun: https://electrum.org/#download. Yanlış bir siteden indirilen yazılımlar, bitcoinlerinizin çalınmasına neden olabilir. (Detaylı bilgi için Uyarı-1 bölümüne bakın.)
Bitcoin Cüzdanı Oluşturma
Kurulum tamamlandıktan sonra Electrum’u çalıştırın. Program açıldığında, sizden yeni bir cüzdan oluşturmanızı isteyecektir. Karşınıza çıkacak ekranlarda sırasıyla aşağıdaki adımları uygulayın:
- Cüzdanınıza bir isim verin (Varsayılan isim “default_wallet” olacaktır, isterseniz değiştirebilirsiniz, örneğin: “Benim İlk Bitcoin Cüzdanım”).
- Cüzdan türünü seçin: Yeni başlayanlar için “Standart Cüzdan” seçeneği en uygun olanıdır (Görsel-5).
- Cüzdan oluşturma yöntemini seçin: Yeni bir cüzdan oluşturacağımız için “Yeni tohum oluştur” seçeneğini seçin (Görsel-6).
Electrum programı İngilizce dilinde geliştirildiği ve Türkçe çevirisi henüz tamamlanmamış olduğu için bazı kısımlar İngilizce olabilir. Ancak İngilizce olsa da önemli noktaları adım adım açıklayacağım.
Gizli Kelimeler (Seed)
Sonraki ekran en önemli ekrandır (Görsel-7). Electrum, size rastgele seçilen 12 İngilizce kelimeden oluşan bir dizi gösterecektir (Görsel-7). Bu kelimelere gizli kelimeler (seed) denir. Bu kelimeler sayesinde cüzdanınıza yalnızca siz erişebilirsiniz. Bu kelimeler kullanıcı tarafından seçilemez; bilgisayar tarafından rastgele oluşturulur.
Eğer kullanıcılar bu kelimeleri kendileri seçseydi, çoğu insan kolay kelimeleri seçeceği için hırsızlar tarafından tahmin edilmesi çok kolay olurdu. Ancak rastgele oluşturulması sayesinde, bir saldırganın şifrenizi tahmin etmesi pratikte imkânsız hale gelir. Örneğin: saniyede bir milyon tahmin yapan bir bilgisayarın, tüm kombinasyonları denemesi 40.000 yıl sürecektir!
Gizli Kelimeleri (Seed) Saklama ve Program Şifresi
Kelime listesini doğru sırayla bir kâğıda yazın ve asla kimseyle paylaşmayın. Bilgisayara kaydetmeyin, e-posta ile göndermeyin, internete yüklemeyin. (Detaylı bilgi için Uyarı-2 ve Uyarı-3’e bakın.)
Kelimelerin sırası önemlidir! Eğer doğru kelimeleri yazsanız bile yanlış sırayla yazarsanız, bitcoinlerinize bir daha asla erişemezsiniz.
Bir sonraki ekranda, size gösterilen 12 kelimeyi doğru sırayla yazmanız istenecektir (Görsel-8). Lütfen bu işlemi kopyala-yapıştır yapmayın, kelimeleri yazdığınız kağıttan bakıp elle yazarak girin.
Not: Örnek olarak gösterdiğim ekran görüntüsündeki gizli kelimeleri asla kullanmayın! Eğer bu kelimeleri kullanırsanız, bu yazıyı okuyan başkaları da bu kelimeleri bildiği için cüzdanınızı ele geçirip bitcoinlerinizi çalabilir.
Şifreyle ilgili son ekranda program şifresi belirleyebilirsiniz (Görsel-9). Bu şifre, bitcoin şifrenizden (gizli kelimelerden) farklı bir şifredir. Boş bırakabilirsiniz ancak bilgisayarınızı sizden başkası da kullanacaksa bir program şifresi kullanmalısınız. Şifre seçimi konsusunda detaylı bilgi için Uyarı-3 ve Uyarı-4 bölümlerine bakın.
Program Arayüzü
Şifre işlemlerini tamamladıktan sonra karşımıza çıkan ekranda birkaç farklı sekmeler buluncaktır (Görsel-10). Bunlar “Geçmiş”, “Gönder”, “Ödeme istekleri”, “Adresler” ve “Kanallar” sekmeleridir. Yeni başlayanlar için sadece şu ikisi: “Gönder” ve “Adresler” sekmeleri yeterlidir.
Eğer “Adresler” sekmesi sizde görünmüyorsa “Görüntüle” yazan menüye tıklayıp açılan menüden “Adresler” yazan seçeneğe tıklayın (Görsel-11). Bunu yapınca “Adresler” sekmesi ekrana eklenecektir.
“Adresler” sekmesi ile borsadan veya başkalarından kendi cüzdanınıza bitcoin alabilirsiniz.
“Gönder” sekmesi ile ise borsaya veya başkalarına bitcoin gönderebilirsiniz. Bunların nasıl yapılacağını bir sonraki yazımda anlatacağım.
“Geçmiş” sekmesinde ise bitcoin alıp göndermeye başladığınızda işlem geçmişiniz ve bakiyeniz görünecektir.
Bitcoin Adresini Görüntüleme
Bitcoin adresinizi görmek için “Adresler” sekmesini açmanız yeterlidir (Görsel-12). Electrum, gizli kelimeleri kullanarak 30 tane adres üretmektedir. Yeni başlayanlar ve uzun vadeli bitcoin biriktirecek olanlar için sadece bir tane adresi kullanmak yeterlidir. Çünkü tecrübeli değilseniz birden fazla adresi kullanmanız bitcoinlerinizi takip etmenizi zorlaştırır. İlk sıradakini kullanabilirsiniz.
Bitcoin adresleri, 42 karakter uzunluğunda harf ve rakamlardan oluşur. Örnek bir adres: bc1qmc4dprdxu7yy8j87j7n849v8mkkts6kll86sth
Bu adresler, banka hesap isimlerinden farklıdır; kişisel isim içermez ve rastgele gibi görünen harf-rakam kombinasyonlarından oluşur. Rastgele gibi görünen dememin sebebi aslında rastlantısal değildir, bu adresler matematiksel hesaplamalar ile belirlenir ve oluşturma aşmasında belirli matematiksel kuralları vardır. Bu matematiksel hesaplamalarla ilgili teknik ayrıntılar konumuzun dışında olduğundan dolayı yeni başlayanlar için şimdilik bu kadarının bilinmesi yeterlidir.
Son Söz
Bu yazımda bitcoin cüzdanın nasıl oluşturulacağını anlatım. Sonraki yazımda cüzdanı kullanarak bitcoin transferinin nasıl yapılacağını anlatacağım. Sonraki yazımı okumadan ve bitcoin transferinin nasıl yapıldığını iyice anlamadan bitcoin transfer etmeye çalışmayın.
Faydalı bir hayat dilerim.
Uyarı-1:
Web sitesi adresinde harflerin değiştirilmiş olduğunu, yani farklı bir adres olduğunu görüyorsanız, buradan asla bir şey indirmeyin ve siteyi hemen kapatın. Eğer indirdiyseniz, dosyayı silin ve kurulum yaptıysanız programı bilgisayarınızdan kaldırın. Bilgisayarlar hakkında teknik bilginiz yoksa, virüs bulaşıp bulaşmadığını kontrol etmek için bir uzmandan yardım alın.
Adres neden doğru olmalıdır? Çünkü dolandırıcı kişiler birkaç harfi değiştirerek aynı tasarımda bir site oluşturup bitcoinlerinizi çalmaya çalışabilir. Bu dolandırıcı siteden indirdiğiniz program, gerçek program gibi görünüp sizin için bir bitcoin adresi oluşturur. Ancak bu sahte program arka planda bitcoin adresinizin şifresini gizlice dolandırıcılara gönderir. Dolandırıcılar sizin bitcoin adresinizin şifresini bildiği için, siz bu bitcoin adresine bitcoin gönderdiğinizde, dolandırıcılar bitcoinlerinizi anında çalabilir.
Uyarı-2:
Gizli kelimeler, bitcoin cüzdanınızın tam kontrolünü sağlar. Bu kelimeleri bilen herhangi biri, sizin bilgisayarınıza ihtiyaç duymadan ve haberiniz bile olmadan bitcoinlerinizi çalabilir.
Herhangi bir internet sitesine gizli kelimeleri yazmanız/kaydetmeniz durumunda, o sitenin yöneticileri veya sahipleri bu kelimeleri öğrenebilir. Eğer site yöneticileri/sahipleri kötü niyetli ise, siteye yüklediğiniz gizli kelimeleri kullanarak bitcoinlerinizi çalabilirler.
Google Drive, Gmail, OneDrive ve Outlook gibi büyük şirketlere ait platformlar, diğer pek çok web sitesine kıyasla daha güvenlidir. Ancak unutmayın ki, bu platformlara erişmek için kullandığınız kullanıcı adı, e-posta adresi ve şifreleriniz kötü niyetli kişiler tarafından ele geçirilirse, hesabınıza sizden habersiz giriş yaparak gizli kelimelerinizi bulabilirler ve bitcoinlerinizi çalabilirler.
Uyarı-3:
Gizli kelimeleri bilgisayarınızda bir dosyaya kaydetmek büyük bir güvenlik riski taşır. Eğer bilgisayarınıza virüs bulaşırsa veya kötü niyetli bir hacker bilgisayarınıza uzaktan erişim sağlarsa, gizli kelimelerinizi ele geçirerek bitcoinlerinizi çalabilir.
Ayrıca şu hususa da dikkat edin: Gizli kelimelerinizi bilgisayarınıza kaydetmeseniz bile, eğer bilgisayarınıza cüzdan oluşturma işleminden daha önce virüs bulaşmışsa, cüzdan oluşturma sırasında gizli kelimeleriniz çalınabilir. Bu sebeple Electrum programını virüs içermeyen güvenli bir bilgisayara yükleyerek çalıştırın.
Dikkat edilmesi gerekenler:
- Gizli kelimeleri bilgisayarınızda asla saklamayın
- Gizli kelimeleri asla başkalarıyla paylaşmayın.
- Electrum gibi cüzdan programlarını yalnızca güvenli bir bilgisayarda çalıştırın.
- Ortak kullanılan bilgisayarlardan (iş yerleri, okullar, yurtlar, internet kafeler vb.) kesinlikle bitcoin cüzdanı açmayın veya mevcut cüzdanınızı bu bilgisayarlara yüklemeyin. Çünkü bu bilgisayarlarda virüs bulunma ihtimali çok yüksektir.
Uyarı-4:
Electrum programı ile bitcoin cüzdanı oluşturup gizli kelimeleri kağıda yazarak güvenli bir yere saklamış olsanız bile, program bilgisayarınızda yüklü olduğu sürece risk devam eder.
Neden? Çünkü cüzdan bilgileri hâlâ programın içinde kayıtlıdır. Eğer bilgisayarınız hacklenirse veya başka birine emanet ederseniz, hackerlar veya bilgisayarınızı emanet ettiğiniz kişi Electrum’u açarak bitcoinlerinizi çalmaya çalışabilir.
Bunu önlemek için:
- Electrum’u kurarken bir program şifresi belirleyin.
- Şifreniz kesinlikle tahmin edilemez olmalıdır. (Örneğin: 123456, doğum tarihiniz, annenizin ismi gibi basit şifreleri ve diğer internet şifrelerinizi asla kullanmayın.)
- Bilgisayarınızı başkalarının kullanmasına izin verirken dikkatli olun.
- Sadece bitcoin alarak uzun vadeli yatırım yapmayı düşünüyor ancak satmayı düşünmüyorsanız, Electrum programını bilgisayarınızda yüklü tutmanıza gerek yok. Gizli kelimelerinizi kağıda ve adreslerinizden birini de bilgisayara kaydedip, programı bilgisayarınızdan silebilirsiniz.
Güvenli bitcoin kullanımı konusunda ilerleyen zamanlarda detaylı bir yazı hazırlamayı düşünüyorum.